vi
KIM CƯƠNG 3X LÀ GÌ?
Kim cương 3X là thuật ngữ thương mại chỉ những viên kim cương round brilliant có cấp độ cắt mài (cut), mài bóng (polish) và đối xứng (symmetry) đều đạt Excellent theo thang phân cấp của GIA. “X” là viết tắt của từ Excellent nên 3X nghĩa là 3 Excellent.
 |
| Hình 1: Kim cương chất lượng cao và được cắt mài tinh xảo thì cực kỳ hấp dẫn. Trên hình là viên kim cương round brilliant, nặng 51,71 carat với chất lượng D-FL, 3X. Ành: Sotheby’s |
Cấp độ cắt mài, đối xứng và mài bóng là tiêu chí phản ánh kỹ năng và độ chính xác của quá trình chế tác từ kim cương thô thành kim cương thành phẩm, cả ba nhân tố này đều tác động đến sự tương tác giữa kim cương và ánh sáng. Thang phân cấp GIA của cả ba tiêu chí này gồm năm cấp: Excellent, Very Good, Good, Fair và Poor.
Đa phần người mua đều thích kim cương 3X bởi vì họ muốn sở hữu viên kim cương hoàn hảo nhất có thể. Chất lượng 3X đảm bảo rằng ánh sáng sau khi phản chiếu bêntrong kim cương sẽ quay lại bề mặt với mức cao nhất và lửa cũng đẹp nhất.
EXCELLENT CUT LÀ GÌ?
 |
| Hình 2: Khi quan sát ba viên kim cương này sẽ thấy được tầm quan trọng của chất lượng cắt mài.Từ trái qua phải chất lượng cắt mài lần lượt là: Excellent, Good, Poor. Ảnh: Kevin Schumacher/GIA |
Cut (Độ cắt mài) là một trong những nhân tố quan trọng nhất của kim cương. Nó được xác định thông qua tỷ lệ cắt mài (proportions – kích thước và góc của những mặt giác), tỷ lệ này quyết định cách ánh sáng phản chiếu bên trong và lượng ánh sáng quay lại mặt trên kim cương. Cấp độ Excellent nghĩa là viên kim cương được cắt mài với những thông số hoàn hảo cho phép kim cương có độ sáng (brightness), độ lấp lánh (scintillation) và lửa (fire) cao nhất. Cấp độ Poor thì trên mặt viên kim cương thường có những mảng sáng hoặc tối lớn, không đều làm cho viên kim cương mờ không cuốn hút.
EXCELLENT SYMMETRY LÀ GÌ?
 |
| Hình 3: Biểu đồ thể hiện những loại mặt giác và sự sắp xếp của chúng trong kim cương round brilliant. Ảnh: Peter Johnston/GIA |
Symmetry (Đối xứng) liên quan đến độ chính xác của hình dạng (shape) và những mặt giác (facets) kim cương. Sự đều đặn trong cách sắp xếp những mặt giác và sự tương đồng về kích thước, tỷ lệ và hình dạng của những mặt giác cùng loại sẽ quyết định cấp độ đối xứng. Kim cương có đối xứng Excellent thì đỉnh của những giác bezel và pavilion main sẽ chạm girdle, những đỉnh của bezel cũng sẽ thẳng hàng với những đỉnh của pavilion main tương ứng qua girdle, mặt table nằm ngay giữa viên đá và những đỉnh dưới của pavilion main sẽ tụ lại thành một điểm tại culet. Đối xứng Excellent sẽ làm tăng khả năng ánh sáng quay trở lại mặt trên viên đá và làm viên kim cương cân đối hấp dẫn hơn.
EXCELLENT POLISH LÀ GÌ?
Polish (Độ mài bóng) là chất lượng bề mặt của kim cương thành phẩm. Kim cương có độ mài bóng Excellent thì không có những khuyết điểm mài bóng có thể thấy dưới phóng đại 10X. Những khuyết điểm nhỏ trên bề mặt như là pit và polish line thường do đĩa mài trong quá trình đánh bóng và những khuyết điểm này có thể dễ dàng được loại bỏ bằng cách đánh bóng lại. Trong khi pit và polish line là một trong những khuyết điểm nhẹ không thể thấy bằng mắt thường và không ảnh hưởng nhiều đến chất lượng viên đá, có nhiều loại khuyết điểm bề mặt sẽ làm giảm độ chiếu sáng và lấp lánh của viên đá.
Nếu xem mặt giác của kim cương như một tấm gương thì bề mặt càng nhẵn mịn sự phản chiếu sẽ càng tốt. Kết hợp với tỷ lệ cắt mài và đối xứng hoàn hảo sẽ làm cho độ chiếu sáng, độ lấp lánh và lửa đẹp nhất.
 |
| Hình 4: Viên kim cương có polish line được tạo ra trong quá trình cắt mài. Polish line thì trong suốt nhưng vẫn có thể thấy khi quan sát dưới độ phóng đại và ánh sáng phản chiếu. Ảnh: Mitchell Moore/GIA |
CÓ PHẢI CHỈ NÊN CHỌN KIM CƯƠNG 3X?
Kim cương không nhất thiết đạt 3X mới đẹp. Độ mài bóng và đối xứng ảnh hưởng đến cấp độ cắt mài (Cut) nhưng không phải mài bóng, đối xứng Excellent thì cấp độ cắt mài mới đạt Excellent mà mài bóng, đối xứng Very Good cấp độ cắt mài vẫn có thể đạt Excellent. Điều này là do sự khác nhau giữa cấp độ Excellent và Very Good của mài bóng, đối xứng chỉ có thể nhận biết dưới độ phóng đại. Ngoài ra, kim cương 3X vẫn có thể mờ, không lấp lánh nếu độ tinh khiết (clarity) thấp với nhiều bao thể hoặc phát huỳnh quang Very Strong. Do đó, ngoài cấp độ cắt mài, đối xứng và mài bóng để đánh giá chất lượng của một viên kim cương cần xem xét tất cả các nhân tố chất lượng.
KIM CƯƠNG 3X THÌ HIẾM?
Do sự tiến bộ của công nghệ cắt mài kim cương và nhu cầu khách hàng nên hiện nay kim cương 3X phổ biến. Những công ty cắt mài kim cương thường mài kim cương với những thông số theo tiêu chuẩn cắt mài GIA để đạt 3X.
Khi GIA xây dựng hệ thống phân cấp cắt mài cho kim cương round brilliant vào 2005, họ đã thực hiện một nghiên cứu diện rộng về những kiểu lấp lánh (scintillation patterns) mà người tham gia nghiên cứu đánh giá bằng mắt thường sau đó đối chiếu với tỷ lệ cắt mài kim cương và thông số cắt mài để tìm ra sự khác nhau giữa những kiểu lấp lánh. Sau quá trình nghiên cứu đã tìm ra những tỷ lệ cắt mài và thông số cắt mài tiêu chuẩn và được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực kim cương. Hiện nay nhiều công ty đã sử dụng hệ thống cắt mài tự động để mài ra những viên kim cương có tỷ lệ cắt mài tốt nhất có thể nên kim cương 3X càng ngày càng phổ biến.
CÓ NÊN TIẾT KIỆM TIỀN BẰNG VIỆC KHÔNG CHỌN KIM CƯƠNG 3X?
Kim cương với Cut: Excellent, Polish: Very Good và Symmetry: Very Good có giá thấp hơn kim cương 3X, nếu tất cả nhân tố chất lượng khác bằng nhau. Tuy nhiên dưới mắt thường giữa hai loại này gần như không có sự khác nhau, do đó ngoài việc muốn tiết kiệm tiền bằng cách chọn những viên kim cương 3X với chất lượng màu sắc và độ tinh khiết thấp hoặc phát huỳnh quang medium – very strong mà có thể ảnh hưởng đến vẻ đẹp của viên đá, người mua có thể cân nhắc chọn những viên kim cương Cut: Excellent, Polish: Very Good và Symmetry: Very Good với chất lượng cao về màu sắc, độ tinh khiết và phát huỳnh quang.
Tóm lại, đánh giá chất lượng của kim cương phải xem xét một cách tổng thể đầy đủ các nhân tố chất lượng. 3X chỉ thật sự có ý nghĩa khi kim cương có chất lượng cao về màu sắc, độ tinh khiết và phát huỳnh quang. Và cuối cùng 3X là dấu hiệu của một viên kim cương được chế tác cực kỳ cẩn thận và tinh xảo.